Czy warto odwiedzić Sztokholm w grudniu? Czy sztokholmski jarmark świąteczny jest warty uwagi? Co da się zobaczyć podczas 2 dni? Zapraszam do wpisu o stolicy Szwecji.
W tym roku postanowiłam odwiedzić jarmark świąteczny poza granicami Polski. W wyborze Szwecji przeważyły tanie bilety lotnicze i fakt, że jeszcze nigdy nie byliśmy w Skandynawii. W Sztokholmie spędziliśmy dwa pełne dni, na które wyznaczyliśmy sobie kilka głównych atrakcji. Poza tym naszym głównym celem było poczucie klimatu świąt i to zdecydowanie się nam udało.🎄
Krótko o Sztokholmie
Sztokholm jest stolicą Szwecji i liczy niecały milion mieszkańców. Położony jest na 14 wyspach, połączonych ze sobą 53 mostami oraz na lądzie stałym nad zatoką Saltsjön i jeziorem Melar (szw. Mälaren) wraz z łączącą je cieśniną Norrström. Archipelag sztokholmski otaczający Sztokholm składa się z ponad 20 tysięcy wysp i wysepek.
Pierwsze wzmianki o Sztokholmie pochodzą z 1252 roku, gdy Birger Jarl, uważany za założyciela miasta, zbudował fortyfikację na wyspie Stadsholmen (dzisiejsza Gamla Stan). Pod rządami Gustawa Wazy i jego dynastii miasto zaczęło się dynamicznie rozwijać. W XVII wieku Szwecja była potęgą militarną i handlową, co przyniosło stolicy bogactwo i prestiż. W kolejnych wiekach miasto rozrastało się, a przemysł i handel wciąż kwitły. W czasie II wojny światowej Szwecja pozostała neutralna, a Sztokholm stał się centrum dyplomatycznym.
Jak dojechać do miasta z lotniska?
Sztokholm posiada 4 lotniska: Arlanda (ARN), Skavsta (NYO), Bromma (BMA) oraz Västerås (VST). Arlanda jest największe, oddalone od centrum miasta o 40 kilometrów. Linie lotnicze oferują połączenia z tym lotniskiem z wielu polskich miast.
Sztokholm Skavsta
My skorzystaliśmy z połączenia tanich linii lotniczych Wizzair na trasie Warszawa Okęcie - Sztokholm Skavsta. W tym miejscu chciałabym Was uczulić na wybór tego lotniska. Znajduje się około 100 km od centrum miasta, więc dojazd do niego może Was kosztować więcej niż same bilety lotnicze. Jest to bardzo małe lotnisko, a loty z/do Warszawy odbywają się we wczesnych godzinach porannych. Pierwszy bus z centrum Sztokholmu do Skavsta rusza o 5.00 rano i jedzie około 1h20min. Nasz lot powrotny był zaplanowany na 8.10, więc chcąc mieć zapas czasu, wybraliśmy wieczorny autobus z intencją poczekania na lotnisku. Jakie było nasze zdziwienie (i innych pasażerów), gdy okazało się, że lotnisko zamyka się w godzinach 23.00-05.00. Na szczęście, mogliśmy schronić się przed zimnem na pobliskim parkingu (w opcję wchodził też jedyny hotel w okolicy, ale nie chcieliśmy wydawać niemałej kwoty na kilka godzin czekania). Mam nadzieję, że ta krótka historia uchroni Was przed popełnieniem tego samego błędu co my. 🙂
Najlepszym sposobem na dojazd do centrum Sztokholmu z lotniska Skavsta jest skorzystanie z oferty jednego z przewoźników - Flygbussarna albo Flixbus.
Autobusy Flygbussarna kursują spod lotniskowego terminala, a ich odjazd dopasowany jest do godzin lotów (w przypadku opóźnienia lotu czekają na pasażerów). Polecam zakupić bilet wcześniej przez internet, ponieważ wtedy bilety są tańsze. Zrobicie to na oficjalnej stronie przewoźnika. Koszt dla osoby dorosłej to 229 SEK (ok. 85 zł).
Jeśli chodzi o Flixbusa, zakup z większym wyprzedzeniem może skutkowac niższą ceną.
Komunikacja miejska
Komunikacja miejska w Sztokholmie oferuje różne środki transportu - autobusy, tramwaje, metro oraz tramwaje wodne. We wszystkich obowiązują te same bilety, więc możecie się między nimi dowolnie przesiadać.
Ceny biletów niestety są wysokie, w porównaniu do tych w Polsce, dlatego warto zawczasu zastanowić się, która opcja będzie dla Was najkorzystniejsza.
Do wyboru są:
bilet pojedynczy (przesiadkowy, ważny 75 minut) - normalny 42,00 kr (ok. 16 zł), ulgowy 26,00 kr (ok. 10 zł),
bilet 24-godzinny - normalny 175,00 kr (ok. 65 zł), ulgowy 110,00 kr (ok. 41 zł),
bilet 72-godzinny - normalny 350,00 kr (ok. 130 zł), ulgowy 220,00 kr (ok. 82 zł),
bilet 7-dniowy - normalny 455,00 kr (ok. 170 zł), ulgowy 290,00 kr (ok. 108 zł).
Bilety ulgowe obowiązują dla osób: poniżej 20 roku życia i powyżej 65 roku życia. Dzieci do lat 7 podróżują za darmo wraz z opiekunem z ważnym biletem. Więcej informacji znajdziecie tutaj.
Istnieje kilka sposobów zakupienia biletów:
pay as you go (bilet rejestruje się na karcie płatniczej - można płacić telefonem, zegarkiem itd. Opcja dostępna dla pojedynczych przejazdów. UWAGA: nie ma możliwości zakupienia kilku biletów równocześnie - każdy pasażer powinien posiadać własną kartę.),
zakup w biletomacie lub punkcie sprzedaży,
zakup w aplikacji SL-Reseplanerare och biljetter (obowiązuje dla pojedynczych i okresowych biletów),
zakup na kartę SL smart card (samą kartę trzeba najpierw zakupić w punkcie sprzedaży).
Co zobaczyć?
Miasto jest przestronne i malowniczo położone nad wodą. Spacerując, zobaczycie wiele imponujących budynków. W Sztokholmie świetnie odnajdą się pasjonaci fotografii architektury. Sztokholmskie metro uchodzi za małą galerię sztuki i warto zrobić wycieczkę po różnych stacjach. Oferta muzealna również jest bogata - nowoczesne i interaktywne oraz te bardziej klasyczne.
Poniżej znajdziecie listę punktów w mieście, które odwiedzicie niezależnie od pory roku, a w kolejnej sekcji skupię się na typowo świątecznych atrakcjach.
Gamla stan
Gamla Stan, czyli Stare Miasto, to najstarsza część Sztokholmu i jedna z lepiej zachowanych średniowiecznych dzielnic w Europie. Obejmuje obszar wysp Stadsholmen, Helgeandsholmen, Riddarholmen oraz Strömsborg. Jak to zazwyczaj bywa w przypadku miejskich starówek, najlepiej można je odkryć, spacerując po ich urokliwych uliczkach. Przez stulecia Gamla Stan stopniowo popadało w ruinę, jednak dzięki zaangażowaniu mieszkańców w połowie XX wieku zostało odrestaurowane, co pozwala nam dziś cieszyć się jego pięknem.
Najciekawsze punkty Gamla Stan:
Stortorget - najstarszy plac w Sztokholmie położony w centrum Starego Miasta otoczony kolorowymi kamiennicami, które z pewnością dostrzeżecie na wielu zdjęciach czy pocztówkach. Jarmark bożonarodzeniowy organizowany jest na Stortorget od czasów średniowiecza.
Zamek Królewski (Kungliga Slottet) - oficjalna rezydencja króla Szwecji, która spełnia głównie funkcje reprezentacyjne, gdyż na co dzień król mieszka w Drottningholm. Zamek otwarty jest dla zwiedzających. Szczególną uwagą cieszą się Zbrojownia i Skarbiec Królewski. Bilety zakupicie na stronie internetowej.
Katedra sztokholmska (Storkyrkan) - katedra znana także jako Kościół św. Mikołaja jest najstarszą świątynią w Sztokholmie. Odbywają się w niej ważne ceremonie państwowe - koronacje i śluby królewskie. Najcenniejszym skarbem świątyni jest rzeźba przedstawiająca św. Jerzego walczącego ze smokiem z 1489 roku.
Mårten Trotzigs gränd - najwęższa uliczka w Sztokholmie. Jej szerokość w niektórych miejscach wynosi zaledwie 90 cm, choć jeśli mam być szczera, nie zrobiła na mnie szczególnego wrażenia.
Västerlånggatan - jedna z głównych ulic Starego Miasta. Znajdziecie na niej sklepy, restauracje i kawiarnie.
Muzeum Nobla - muzeum poświęcone lauretom najbardziej prestiżowej nagrody na świecie. Czytałam różne opinie - jedni są zachwyceni, inni narzekają na sposób przedstawienia wystawy. My zrezygnowaliśmy z wizyty, bo były inne miejsca, na których nam bardziej zależało.
Muzeum Vasa
Muzeum Vasa poświęcone jest historii niezwykłego statku. Królewski galeon Vasa został skonstruowany między 1626 a 1628 rokiem w Sztokholmie na życzenie szwedzkiego króla Gustawa Adolfa. Miał być przeznaczony do wojny z Polską. Los chciał, że zatonął 10 sierpnia 1628 roku podczas swojego dziewiczego rejsu po przepłynięciu około 1300 metrów. Ze 150 osób znajdujących się na pokładzie przynajmniej 30 zmarło. Powodem zatonięcia były błędy konstrukcyjne.
Okręt przeleżał na dnie Bałtyku ponad 300 lat, aż został odnaleziony przez Andersa Franzéna w 1956 r. Prace mające na celu wyciągnięcie Vasy na światło dzienne rozpoczęły się w 1957, a zakończyły sukcesem w 1961 r. Wykonano tunele, pod którymi przeciągnięto kable. Statek podniesiono i przeciągnięto na płytszy teren, gdzie następnie wypompowano z niego wodę. Kolejne lata poświęcono na konserwację i odrestaurowanie go.
Okręt Vasa zachwyca z kilku powodów. Po pierwsze, jest ogromny. Liczył 69 metrów długości i 52 metrów wysokości. Po drugie, mimo swojej wielkości, został ozdobiony misternymi rzeźbami, które dziś możemy podziwiać. Z ciekawostek: pod latrynami na statku umieszczono rzeźbę przedstawiającą polskiego szlachcica chowającego się pod stołem - pamiętajmy, że w XVIIw. Polska i Szwecja toczyły wojnę.
Ceny biletów różnią się w zależności od sezonu. W sezonie niskim jest to 190 SEK (od 2025 195 SEK), a w wysokim (od maja do września) 230 SEK za osobę dorosłą. Dobra wiadomość: osoby do 18 roku życia wchodzą za darmo. Mimo że Vasa to najczęściej odwiedzane muzeum w Szwecji, bilety są łatwo dostępne. Wizytę w muzeum Vasa możecie połączyć w wizytą w muzeum Vrak i zakupić łączony bilet - dostępny na stronie internetowej.
Skansen
Sztokholmski skansen to najstarsze na świecie muzeum na świeżym powietrzu. Powstał w 1891 roku dzięki Arturowi Hazeliusowi - nauczycielowi i wieloletniemu badaczowi folkloru. Większa część skansenu prezentuje lokalną zabudowę od początku XVIII do połowy XX wieku. Zobaczyć można zarówno budynki miejskie takie jak apteka, sklep, czy drukarnia, jak i wiejskie chaty. W części pomieszczeń historię przybliżą Wam pracownicy skansenu ubrani w tradycyjne stroje. Najmłodszym z pewnością spodobają się skandynawskie zwierzęta - lisy polarne, rosomaki, łosie, foki, czy niedźwiedź brunatny (zimą słodko śpi, ale latem powinien być na wybiegu).
Dodatkowo płatną atrakcją na terenie Skansenu jest Akwarium. W grudniu mieliśmy okazję natrafić na jarmark świąteczny. Jest też organizowanych wiele wydarzeń specjalnych, takich jak koncerty czy gry dla dzieci.
Ceny biletów różnią się w zależności od sezonu i wynoszą między 200 a 265 SEK dla osoby dorosłej. Szczegóły wraz z godzinami otwarcia sprawdzicie na stronie internetowej.
ABBA Muzeum
ABBA - ich piosenki zna cały świat. Kto z nas nie nucił "Mamma Mia", czy nie tańczył do "Dancing Queen"? W ciągu 10-letniej kariery zespół ABBA stworzył wiele utworów, które do dzisiaj mają swoich fanów wśród różnych pokoleń. Jeśli i Wy zaliczacie się do nich, koniecznie odwiedźcie ABBA Muzeum.
W kolorowo zaaranżowanych salach poznacie znane i nieznane historie o członkach zespołu, zaśpiewacie na karaoke, zatańczycie na scenie jako piąty członek zespołu, a także obejrzycie oryginalne stroje z koncertów. Zdecydowanie jest to miejsce, w którym naładujecie się pozytywną energią.
Bilety:
Normalny: 239 SEK (pon.-pt.), 269 SEK (sb.-ndz.)
Studencki: 200 SEK (pon.-pt.), 230 SEK (sb.-ndz.) - za okazaniem legitymacji
Dzieci 7-15 lat: 100 SEK (pon.-pt.), 110 SEK (sb.-ndz)
Rodzinny 2+2: 499 SEK (pon.-pt.), 599 SEK (sb.-ndz.)
Bilety zakupicie na stronie internetowej. Polecam zakupić je przed wizytą, bo wejścia są na konkretne godziny (choć raczej nie potrzeba dużego wyprzedzenia).
Metro
Metro w Sztokholmie (Tunnelbana), znane jako "najdłuższa galeria sztuki", zachwyca nie tylko swoją funkcjonalnością, ale także artystycznym podejściem do przestrzeni publicznej. Wsród najbardziej spektakularnych stacji można wymienić T-Centralen, Kungsträdgården, Rådhuset i Solna Centrum.
Świąteczny Sztokholm 🎄
Okres przed świętami Bożego Narodzenia, to wyjątkowy czas. W radiu słyszymy "It's Beginning to Look a Lot Like Christmas" Michaela Bublé, na wystawach sklepów pojawiają się krasnale i Mikołaje, a miasta rozświetlają setki lampek. Sztokholm zaskoczył mnie świecznikami postawionymi w niemal każdym oknie. Te standardowe mają 7 światełek do odliczania czterech niedzieli Adwentu. Inną popularną dekoracją są gwiazdy.
Przedstawię Wam kilka miejsc w Sztokholmie, gdzie można poczuć świąteczną atmosferę, oraz polecę kilka rzeczy, które warto wypróbować.
Nordiska Kompaniet (NK) Stockholm
Nordiska Kompaniet (NK) to luksusowy dom handlowy, w którym można zakupić produkty od światowej klasy projektantów. Zapytacie: jaki ma związek ze świętami? W witrynach NK zimą pojawia się bajkowa wystawa z wieloma ruchomymi elementami. Z pewnością zachwyci dzieci i dorosłych. Przygotujcie się na tłum ludzi.
Kungsträdgården
Kungsträdgården to położony w centrum miasta park. W sezonie zimowym na jego terenie otwiera się lodowisko. Wieczorem wygląda bajecznie!
Jarmarki świąteczne
W różnych dzielnicach Sztokholmu organizowane są jarmarki świąteczne. Listę warto sprawdzać na stronie Visit Stockholm. Znajdziecie tam informacje o adresach, godzinach otwarcia, a także o innych ciekawych wydarzeniach w mieście. Większość z jarmarków zamyka się koło 17 czy 18, więc uwzględnijcie to podczas planowania.
Odwiedziliśmy dwa jarmarki - Stortorget's na starym mieście (Gamla Stan), o historii sięgającej do średniowiecza oraz jarmark w Skansenie. Ten drugi był zdecydowanie lepszy - było więcej stoisk i przestrzeni. Czas umilali animatorzy organizujący tańce dla dzieci do tradycyjnej muzyki. Jarmark na starym mieście był mniejszy i zatłoczony. Nie wyróżniał się też dekoracjami. Więc jeśli zależy Wam konkretnie na jarmarkach, to lepiej wybrać inne miasto niż Sztokholm.
Świąteczne smaki
Królem polskich jarmarków jest grzane wino. Szwedzi mają swój odpowiednik o nazwie glögg. Przyrządza się go z czerwonego wina z dodatkiem przypraw, skórki pomarańczowej oraz migdałów lub rodzynek. Jest wyjątkowo słodki, a smak alkoholu jest delikatniejszy niż w tradycyjnym grzanym winie, które znamy.
Kolejnym kultowym napojem świątecznym jest Julmust, o historii liczącej już ponad 100 lat. Mnie w smaku przypominał słodką oranżadę, a opisy w Internecie porównują go do mieszanki coli i piwa korzennego. Zakupicie go w każdym sklepie.
Jeśli chcecie zasmakować szwedzkich specjałów, ciekawym wyborem może być Julbord, czyli bufet świateczny. Rekomendacje restauracji organizujących Julbord znajdziecie na stronie Visit Stockholm.
Nobel Week Lights
Zimą dzień w Szwecji trwa jeszcze krócej niż w Polsce. Aby nieco umilić sobie ten ciemny okres, w Sztokholmie od kilku lat dzięki Muzeum Nobla organizowany jest festiwal światła. Mieliśmy szczęście trafić na to wydarzenie. Stworzono mapę instalacji świetlnych inspirowanych badaniami noblistów. Jeden z wieczorów spędziliśmy na ich poszukiwaniu. Zobaczcie jak pięknie to wyglądało! Na kolejne edycje warto sprawdzać informacje na stronie festiwalu.
Gdzie zjeść?
Skoro świąteczne przysmaki mamy już omówione, pora przejść do "zwyklejszych" polecajek. Jadąc do Szwecji, miałam dwa postanowienia kulinarne: zjeść klopsiki i cynamonkę. Oba zostały zrealizowane z sukcesem.
Meatballs for the People
Bardzo popularna miejscówka, w której zjecie... klopsiki. Podane z purée z ziemniaków, borówką brusznicą i ogóreczkami. Do wyboru macie różne rodzaje mięs (w tym mniej typowe jak łoś, czy niedźwiedź), a także opcje wege. Spróbowaliśmy zestawu szefa, w którym rodzaj klopsików pozostaje niespodzianką oraz pastę z sosem grzybowym i klopsikami. Z minusów - trzeba robić rezerwację albo długo czekać (i zapisać się na listę oczekujących), ponieważ lokal jest bardzo oblegany.
Bröd & Salt
Sieć kawiarni, w których zjecie różne wypieki i napijecie się kawy. My odwiedziliśmy mały lokalik przy starym mieście i zakupiliśmy zestaw trzech drożdżówek - cynamonkę, kardamonkę i szafrankę. Każda smakowała bardzo dobrze.
Podsumowanie
Nie miałam dużych oczekiwań co do Sztokholmu i pozytywnie mnie zaskoczył. Miasto jest czyste, dobrze skomunikowane, z ciekawą architekturą. W grudniu odczuwa się świąteczny klimat. Choć szybko robi się ciemno (w grudniu przed godziną 15), to po zachodzie słońca, Sztokholm rozświetlają różne dekoracje. Niemal w każdym oknie stoi świecznik bądź wisi gwiazda, dzięki czemu miasto wygląda bardzo spójnie. Świąteczne wystawy sklepików można podziwiać bez końca. Jeśli chodzi o jarmarki bożonarodzeniowe - znajdziecie wiele miast, w których są one bogatsze i lepiej zorganizowane.
Ceny są wysokie - zarówno w restauracjach, jak i sklepach, dlatego polecam Wam wybrać opcje ze śniadaniem. Byliśmy zadowoleni z naszego noclegu, choć nie był on w ścisłym centrum.
A jak jest z pogodą? Podczas naszej wycieczki było około 0 stopni i padał deszcz, więc jeśli liczycie na śnieg, możecie się rozczarować. Chętnie wróciłabym do Sztokholmu wiosną lub latem, kiedy dzień jest dłuższy, a pogoda bardziej atrakcyjna.
Mam nadzieję, że ten wpis ułatwi Wam decyzję o wycieczce do stolicy Szwecji!
